Charakteryst. i podział wyr. ...

Charakteryst. i podział wyr. górn(1), Tadeusz Bielewicz - Górnictwo

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Temat 13. Charakterystyka i podział wyrobisk górniczych.

13.1.              Pojęcie wyrobiska górniczego.

Wyrobiskami górniczymi nazywa się puste przestrzenie powstałe w ko­palinie użytecznej lub w skale płonnej w wyniku prowadzenia robot górniczych.

W kopalniach węgla wyrobiska górnicze mogą znajdować się:

- w węglu i wtedy noszą nazwę wyrobisk węglowych,

- w kamieniu (skale płonnej) i wtedy nazywają się, wyrobiskami kamiennymi,

- częściowo w węglu, a częściowo w kamieniu i wtedy nazywa się je węglowo-kamiennymi.

W zależności od tego, czy znajdują się na powierzchni ziemi czy pod powierzchnią, wyrobiska górnicze dzielą się na:

- odkryte (odkrywki),

- podziemne.

Wyrobiska podziemne mają kształty zbliżone do brył geometrycz­nych - sześcianów, prostopadłościanów, graniastosłupów, walców lub ich połączeń - a ich przekroje poprzeczne stanowią najczęściej prostokąty, kwadraty, trapezy, koła, elipsy lub ich odcinki i połączenia.

W kształcie większości wyrobisk górniczych można wyróżnić powierzchnie boczne; czyli ociosy, powierzchnię górną, zwaną pułapem lub piętrem, oraz powierzchnię dolną zwaną spodkiem. Jeżeli wyrobis­ko zostało wykonane w pokładzie tak, że pułap wyrobiska jest stropem pokładu, to powierzchnię tę nazywa się stropem wyrobiska, a jeżeli zostało wykonane tak, ze spodek wyrobiska jest spągiem pokładu, powierzchnię tą nazywa się spągiem wyrobiska (rys. 13.1).

Podstawowe czynności, w wyniku, których powstaje wyrobisko górnicze to urabianie, czyli odspajanie skał od calizny, i wybieranie urobionej skały, zwanej urobkiem.

Powierzchnia wyrobiska, która wskutek urabiania przesuwa się w głąb calizny stanowi czoło wyrobiska a najbliższa przestrzeń wyrobiska przyległa do niego nazywa się przodkiem.

Dla zachowania wymiarów przekroju poprzecznego wyrobiska oraz zabezpieczenia ludzi i urządzeń przed obrywającymi się z ociosów i stropu odłamkami skalnymi oraz przed zawałem, stosuje się obudowę wyrobisk. Stanowi ją najczęściej konstrukcja z drewna, cegły, betonu lub stali podtrzymująca powierzchnie wyrobiska i przez to chroniąca je przed deformacją oraz zawałem.

Kopalnia jest zakładem górniczym zajmującym się wydobywaniem ze skorupy ziemskiej kopalin użytecznych. Stanowi ona połączony planowo zespół wyrobisk górniczych w głębi ziemi oraz urządzeń i budynków na powierzchni.

Zależnie od charakteru wyrobisk kopalnie dzielą się na

- naziemne, czyli odkrywkowe,

- podziemne.

Temat: 13.2. Podział wyrobisk górniczych.

Znajdujące się w strukturze kopalni wyrobiska górnicze można podzielić ze względu na ich przeznaczenie oraz ze względu na ich kształt i wymiary.

Ze względu na przeznaczenie wyrobiska dzieli się na:

- poszukiwawczo-rozpoznawcze,

- udostępniające, otwierające dostęp do złoża i umożliwiające jego górniczą eksploatację; w kopalniach podziemnych będą to wyrobiska łączące złoże z powierzchnią ziemi (szyby, szybiki, sztolnie, przecznice), a w kopalniach odkrywkowych wyrobiska odkrywające złoże kopaliny użytecznej przez zdjęcie nadkładu, czyli warstw nadległych; wyrobiska udostępniające wykonuje się prawie wyłącznie w skałach płonnych, a złoże tylko przeci­nają;

- przygotowawcze, przysposabiające złoże do najbardziej korzyst­nego sposobu wybierania; rozróżnia się wyrobiska przygotowa­wcze główne, dzielące udostępniony pokład na piętra i pola eksploatacyjne (chodniki poziomowe, piętrowe, główne wentyla­cyjne, główne międzypoziomowe pochylnie i upadowe) oraz wyrobiska przygotowawcze drugorzędne lub rozcinkowe, dzielące pole eksploatacyjne na pola wybierania i filary (chodniki wybierkowe, dowierzchnie);

- wybierkowe, w których dokonuje się wybierania kopaliny użytecznej, i które po jej wybraniu ulegają likwidacji. Wyrobiska przygotowawcze i wybierkowe noszą wspólną nazwę wyrobisk eksploatacyjnych. Wykonuje się je zasadniczo w kopalinie użytecznej, a w warunkach specjalnych zagrożeń również w skale płonnej.

Wyrobiska udostępniające użytkowane są przez długi czas, niejednokrotnie równy okresowi istnienia kopalni (kilkadziesiąt lat). Wyrobiska przygotowawcze mają charakter krótkotrwały i ich użytkowanie ogranicza się do czasu wybrania określonego po­la eksploatacyjnego, dla którego zostały wykonane. Jeszcze krót...

Linki