Charakterystyka dziecka w,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Charakterystyka dziecka w wieku wczesnoszkolnym w oparciu o literaturę

 

Okres nauczania zintegrowanego ma szczególne znaczenie w kształtowaniu się człowieka dorosłego, jego kondycji fizycznej, samopoczucia psychicznego i osiągnięć życiowych. Jest to okres przełomowy w życiu dziecka, szczególnie dla tych dzieci, które nie uczęszczały do przedszkola. Kończy się wiek beztroskiego dzieciństwa i egocentryzmu. Dziecko zaczyna stopniowo wrastać w grupę rówieśniczą, przyjmować społeczny system wartości. Zmieniają się również proporcje między podstawowymi formami działalności: zabawą, nauką i pracą.

Z chwilą pójścia do szkoły dziecko rozpoczyna systematyczną naukę pod kierunkiem nauczyciela. Nauka przybiera postać pracy umysłowej, natomiast nasycenie elementami zabawowymi stopniowo maleje. Z tych powodów dziecko przychodzące do szkoły musi spełniać określone wymagania rozwojowe pod względem fizycznym i psychicznym, które określa się dojrzałością szkolną.

Procesy poznawcze dzieci w tym wieku charakteryzuje dynamiczny rozwój, dokonujący się w kierunku wyodrębniania się i usamodzielniania czynności umysłowych. Dużą rolę odgrywa w tym systematyczne nauczanie i coraz szersze uczestnictwo dziecka w życiu społecznym i kulturalnym jego otoczenia.
Jednym z procesów poznawczych w okresie młodszoszkolnym, w którym zachodzą doniosłe dla ogólnego rozwoju dziecka przeobrażenia jest myślenie, które "jako proces polega na analizie, syntezie, abstrahowaniu i uogólnianiu. Jest więc tworzeniem treści nawet wówczas, gdy przedmiot lub zjawisko nie działają bezpośrednio na zmysły dziecka".

Jedno z podstawowych przeobrażeń, jakiemu myślenie ulega w okresie między 7 a 11 rokiem życia, polega na tym, iż staje się ono samodzielną wewnętrzną czynnością poznawczą, operującą pojęciami, realizowaną w słowach i przebiegającą zgodnie z zasadami logiki. Ta postać myślenia zwana bywa myśleniem pojęciowym, abstrakcyjnym, symbolicznym albo słowno-logicznym.
Rozwój myślenia dziecka w tym okresie dokonuje się w tym kierunku stopniowo, na drodze interioryzacji czynności zewnętrznych opartych na spostrzeżeniach lub na wyobrażeniach przedmiotów i przekształcania się tych czynności w operacje myślowe. Młodszy wiek szkolny jest okresem kształtowania się i doskonalenia operacji konkretnych. Dotyczy to zwłaszcza drugiej jego fazy. W fazie pierwszej bowiem dziecko operuje jeszcze wyobrażeniami w sposób przedoperacyjny, a poziom czynności umysłowych jest w bardzo znacznym stopniu uzależniony od ich konkretnej treści. W drugiej fazie młodszego wieku szkolnego, dziecko operuje coraz bardziej złożonymi pojęciami, potrafi nie tylko przeprowadzić rozumowanie ale i wrócić do punktu wyjścia.
Omawiając myślenie należy wspomnieć także o podstawowych czynnościach decydujących o przebiegu procesu myślenia - analizie i syntezie.

Każde poznanie zaczyna się od spostrzeżenia i ujęcia całości - syntezy pierwotnej, później dokonuje się analiza, czyli rozczłonkowanie w myśli przedmiotu czy zjawiska na części. Po dokonaniu analizy zaczyna się proces scalania wyodrębnionych elementów, tworzenia z nich nowej całości - synteza wtórna.
Analiza i synteza nie wyczerpuje wszystkich operacji myślenia. Do podstawowych operacji należą także abstrakcja i uogólnienie.
Kierunek rozwoju abstrakcji przebiega od form elementarnej abstrakcji zmysłowej do tworzenia pojęć abstrakcyjnych. Na przestrzeni młodszego wieku szkolnego abstrakcja aktualizuje się i doskonali pod wpływem nauczania.
Kolejną istotną stroną procesu myślenia jest uogólnienie. Dokonuje go uczeń, kiedy poznaje cechy ogólne, istotne, wspólne dla całej klasy przedmiotów jednostkowych.

Procesy abstrakcji i uogólnienia zachodzą w jedności z procesem konkretyzacji. Konkretyzacja znajduje wyraz zarówno w stosowaniu uogólnionej, teoretycznej wiedzy do poznawania konkretnego materiału nauczania i rozwiązywania praktycznych zadań, jak i w ilustrowaniu uogólnionej, teoretycznej wiedzy konkretnymi faktami lub przykładami. Dziecko przyswaja sobie wiedzę uporządkowaną w pewien system, a przez to uczy się jednocześnie systematyzowania materiału nauczania. Porządkowanie zdobytej wiedzy w system, dokonuje się za pomocą formy czynności myślowych - systematyzacji.

Rozumowanie dziecka w młodszym wieku szkolnym przechodzi znamienną ewolucję, zachodzi bowiem znaczny rozwój zdolności wnioskowania. Jednakże sposoby dowodzenia stosowane przez dzieci są jeszcze dość słabo zróżnicowane i rozwinięte. Rozumowanie najczęściej opiera się na przesłankach danych w rzeczywistości (wynik operacji na konkretach), jednakże przy zastosowaniu odpowiednich treści i metod nauczania przeprowadzają one rozumowanie także bez podstawy naocznej.
Innymi procesami poznawczymi w obrębie których w wieku 7 - 11 lat zachodzą znaczne zmiany są: spostrzeganie, obserwacja i uwaga.
W pierwszym roku nauczania spostrzeganie dzieci osiąga znaczny stopień rozwoju. Nabiera charakteru czynności wyodrębnionej od innych i celowej. Dzieci różnicują i uogólniają cechy przedmiotów, na ogół też prawidłowo spostrzegają obrazy, kontury, schematy i rysunki. Dalszy rozwój spostrzegania i umiejętności obserwacyjnych łączy się nierozerwalnie z nauką szkolną i rozwojem uwagi, która powinna być specjalnie kształcona i kierowana.

Charakterystyczny dla tego okresu jest brak umiejętności dokładnego i wiernego spostrzegania. Dziecko nieraz nie umie zobaczyć i nie umie słuchać, nie zawsze zauważa to, co trzeba i nie wszystko z tego, co trzeba. Wierność i dokładność spostrzegania zależy od świadomej organizacji procesu spostrzegania oraz umiejętnego nim pokierowania. Dokładność, a także trwałość dziecięcych spostrzeżeń zależy od tego ile analizatorów w nich uczestniczy. Udział możliwie największej ich ilości w spostrzeganiu zwiększa percepcyjną aktywność ucznia, wzbogaca jego wyższą czynność nerwową, pozwala opanować podawany materiał z różnych stron, a więc zapewnia pełniejsze, konkretniejsze i dokładniejsze spostrzeganie i trwalsze zapamiętanie. Powodzenie w nauce zapewniają nie bierne spostrzeżenia i nie przelotne, choć nawet aktywne spostrzeganie, ale przede wszystkim spostrzeganie czynne, przechodzące w planową i systematyczną obserwację - czyli aktywne, planowe, skierowane na określony cel, wybiórcze spostrzeganie.
Rozwój spostrzegawczości i umiejętności obserwowania polega na tym, że dzieciom przygotowanym do obserwacji określonych przedmiotów czy zjawisk, zaczyna wystarczać słowny opis tego, co będzie przedmiotem i celem ich spostrzeżeń i obserwacji. Przestają czuć potrzebę ilustracji, popierania każdego wyjaśnienia słownego natychmiastowym pokazem konkretu.
W ścisłym i nierozerwalnym związku z procesami spostrzegania i obserwacji występuje proces uważania.
Zjawisk spostrzegania i obserwacji nie można oddzielić od uwagi, tym samym jest ona nieodzowna i nieodłączna w pracy szkolnej dziecka. Uwaga dzieci rozwija się i kształtuje pod wpływem nauki szkolnej stając się coraz bardziej zdolną do koncentracji, trwałości i przerzutności. Zwiększa się też jej pojemność. Dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym charakterystyczna jest uwaga skierowana na przedmioty i zjawiska zewnętrznego otoczenia. Uwaga dzieci aktywizuje się, gdy uwzględnia się i wykorzystuje w procesie nauczania ich zainteresowania i wiąże nowy materiał z dawnymi ich wiadomościami, nawykami i doświadczeniami. Materiał nauczania łatwo przyswajają sobie wtedy, gdy ma on elementy nowości, pobudzające ich zainteresowania i gdy jednocześnie całość materiału nie jest całkiem obca. W toku stosowania różnych metod i sposobów aktywizowania uwagi dzieci tworzy się u nich i umacnia nawyk uważania, który staje się cechą charakteru i ujawnia się wtedy, gdy wymagają tego warunki uczenia się.

Ważną rolę w życiu i działalności człowieka spełnia pamięć. Dzięki niej dziecko zdobywa wiedzę i różne nawyki, uczy się słów i ich znaczeń, uczy się mówić i myśleć. Pamięć przede wszystkim umożliwia intelektualny rozwój człowieka. Szczególnie wielka jest rola pamięci w uczeniu się. Bez pamięci nie do pomyślenia jest proces uczenia się.
Okres pierwszych lat nauczania charakteryzuje się dużym tempem rozwoju pamięci. Pamięć - to procesy zapamiętywania, przechowywania, od poznawania bądź przypominania, a także zapominania obrazów rzeczy, zjawisk, słów i ich znaczenia czyli różnorodnych informacji. Dziecko w okresie nauczania zintegrowanego opanowuje pamięciowo od 7 do 40 tysięcy słów i ich znaczeń, opanowuje pamięciowo zasady dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia, nabywa sprawności z zakresu kultury współżycia z ludźmi itp.
Trzeba jednak mieć na uwadze to, że pamięć zależy od ćwiczenia jej funkcji w nauce szkolnej. Może się więc rozwijać pamięć natychmiastowa, jeżeli nauczyciel ciągle bazuje na powtarzaniu świeżego materiału lub odroczona - gdy nauczyciel systematycznie sięga do wiedzy wcześniej przyswojonej. Jeżeli nauczyciel sprawdza jedynie reprodukcyjne przyswojenie treści - wówczas rozwija się pamięć mechaniczna, jeżeli wymaga zapamiętywania treści ze zrozumieniem, rozwija pamięć logiczną.
Takie zróżnicowanie typów pamięci narzuca nauczycielowi konieczność organizowania zajęć tak, aby można było wykorzystać tę różnorodność i bogactwo poznawcze dzieci. W każdym przypadku jednak należy dążyć do rozwijania pamięci słowno-logicznej, nie pomijając pamięci mechanicznej. Bowiem uczenie się dosłowne jest także korzystne, gdyż rozwija pamięć dowolną, uczy kontrolowania pamięci, poprawiania błędów, poszukiwania lepszych sposobów uczenia się.

Obok pamięci, istotnym czynnikiem ulegającym znacznym zmianom w okresie młodszoszkolnym jest mowa. Poziom rozwoju mowy jest jednym z istotnych wskaźników stopnia dojrzałości szkolnej, czyli przygotowania dzieci do rozpoczęcia nauki. Szczególnie ważna jest umiejętność posługiwania się zdaniami wielokrotnie złożonymi.
Mowa dziecka przekraczającego próg szkoły nie przestając doskonalić się jako narzędzie społecznej komunikacji, przeobraża się, wyraźnie i systematycznie zaczyna rozszerzać się jej funkcja symboliczna i coraz ściślejszym staje się związek z myśleniem. Umożliwia to dziecku coraz bardziej adekwatną percepcję rzeczywistości i coraz sensowniejsze w niej działanie. Właśnie włączanie się mowy do działania, wyrażające się w umiejętności myślowej analizy sytuacji, uświadomienia sobie celu działania, obmyślenia planu jego realizacji i środków do tego prowadzących, staje się jednym z ważnych dla rozwoju dziecka kierunków przeobrażeń dokonujących się w wieku szkolnym w funkcjach mowy.
Drugim kierunkiem rozwoju mowy jest zachodzący stopniowo proces uwewnętrzniania się. Sytuacje szkolne wymagające często skupionego rozwiązywania zadania zmuszają do tego, by uwaga była w takich momentach "skierowana na wewnątrz, na wyobrażenia i myśli pojawiające się w świadomości w związku z zadaniem, jakie się rozwiązuje".
Należy również zaznaczyć, iż dla rozwoju mowy w wieku szkolnym bardzo ważny jest jej związek z rozwojem innych funkcji psychicznych - uwagi, spostrzegania, pamięci, myślenia oraz z procesem dydaktyczno - wychowawczym, który staje się dla dzieci od chwili rozpoczęcia nauki w szkole nowym i bardzo istotnym czynnikiem rozwoju.

Podsumowując, możemy nazwać wiek młodszoszkolny:
- wiekiem pamięci - ponieważ dzieci wykazują dużą łatwość w zapamiętywaniu dużej ilości nowych słów, liczb, nawyków ruchowych, zasad rozwiązywania zadań matematycznych,
- wiekiem realizmu - gdyż dzieci zaczynają coraz bardziej żyć konkretnym życiem zewnętrznym, przedmiotami, ludźmi,
- wiekiem aktywności - gdyż dzieci są skłonne do ekspansji, do angażowania się w to, co aktualnie robią, oddawania się bez reszty poznawaniu, zabawie, pracy,
- wiekiem ekspresji - gdyż dzieci mają potrzebę wyrażania własnych przeżyć przez zabawę i działalność twórczą.

 

 

U dzieci upośledzonych szczególną uwagę zwraca stereotypowość i

mała plastyczność w zachowaniu. Dlatego też nauczyciel musi stosować większą liczbę powtórzeń niż u dzieci normalnie funkcjonujących.

Przykład na takie myślenie: nauczycielka mówi do dzieci na gałęzi siedzi 5 ptaków ,przyfrunęły jeszcze 3, ile ptaków siedzi na gałęzi? . Dzieci z pomocą nauczycielki mówią ,że 8 . A teraz nauczycielka poleca ułożyć analogiczne zadanie .Po namyśle dziecko mówi na gałęzi siedzi 5 rybek ,3 odfrunęły ile siedzi na gałęzi ? Jest to widoczna nie umiejętność zastosowania doświadczenia do nowej sytuacji.

Im bardziej złożona czynność do wykonania tym większe obserwujemy różnice w wykonaniu przez dzieci, które funkcjonują normalnie a dzieci z niepełnosprawnością.

Często zdobyte wiadomości i umiejętności nie wpływają na siebie nawzajem przez co często zauważa się nie umiejętność ich stosowania.

Przykładem może być zachowanie chłopca który myje po kolei krzesła i ławy jeśli jednak przestawimy tę kolejność to nie będzie już wiedział co ma zrobić.

Uwaga tych dzieci jest chwiejna i niepodzielna przez to łatwo się rozpraszają i zaprzestają wykonywania danej czynności . Największą trudność sprawia tym dzieciom percepcja większej całości materiału , a w tym ocena stosunków, związków i relacji występujących w danym materiale.

Wyobraźnia dzieci upośledzonych bardzo często jest uboga nie rozumieją one opowiadań , bajek, filmów ponieważ nie potrafią wyobrazić sobie danej sytuacji . Dzieci upośledzone myślą w tempie wolniejszym dlatego duża trudność wiąże się z porównywaniem ,dostrzeganiem różnic lub podobieństw. Często nie umieją również wykazać istotnych cech .Szczególną trudność sprawia tym dzieciom przyswajanie i rozumienie pojęć abstrakcyjnych . Osłabiana jest również funkcja wykrywania związków przyczynowo skutkowych jak i funkcja odpowiedzialna za myślenie logiczne. Dzieci te są bardzo sugestywne nie mają dość krytycyzmu by przesiewać zdobyte wiadomości. Brak im również często samodzielności i

inwencji w działaniu . Metodą którą najczęściej posługują się dzieci przy rozwiązywaniu zadań to metoda prób i błędów .Zdolni są do wykonywania prostych operacji szeregowania , klasyfikowania ,porządkowania i prostych działań matematycznych pod warunkiem , że treść odnosi się do konkretnych przedmiotów . Przy odpowiednim procesie nauczania bez czynników zakłócających dzieci te opanowują w końcu zadania za sprawą najczęściej dobrze funkcjonującej pamięci mechanicznej , jednak nowe modyfikacje i wiadomości wprowadzone do danego zadania na nowo powodują utrudnienia w myśleniu i działaniu . Niekiedy jednak dzieci te potrafią wykazać dużą zaradność praktyczną i przebiegłość .

Przykład na myślenie konkretne u dzieci –pokazujemy dziecku szereg obrazków na których jest stół , kura, kogut i kaczka . Następnie pytamy który tu nie pasuje – dziecko odpowiada ,że kogut bo jest ciemniejszy .Dziewczynce czytano opowiadanie jak zwierzęta pokłóciły się o to co jest najsmaczniejsze kot powiedział, że mleko, kogut…że ziarno, pies ,że kość ,kozioł ,że siano .Na pytanie kto miał rację dziewczynka odpowiada ,że kot bo mleko jest najsmaczniejsze. Nie potrafiła zrozumieć ,że tego sporu nie można rozstrzygnąć .

U dzieci z niepełnosprawnością często występuje niezdolność do grupowania wg. jakiejś oderwanej cechy oraz ścisłe powiązanie bodziec reakcja.

Jeśli chodzi o mowę to najczęstszym problemem tych dzieci jest niewystarczające dobre funkcjonowanie słowne, z czego wynikają problemy w uczeniu się tych dzieci. Wypowiedzi dzieci są ubogie zarówno pod względem treści jak i formy. Najczęściej operują małym zasobem słów, często używają zwrotów i powiedzeń bez uwzględnienia ich sensowności.

 

... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • jakub791.xlx.pl